Το γλαύκωμα είναι μια πάθηση του οπτικού νεύρου (οπτική νευροπάθεια) που σχετίζεται τις περισσότερες φορές με αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση. Είναι μια από τις συχνότερες αιτίες τύφλωσης παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι το 50% των ασθενών που πάσχουν από αυτό είναι αδιάγνωστοι.
Η συχνότητα του γλαυκώματος αυξάνεται με την ηλικία. Σε άτομα άνω των 50 ετών η συχνότητα είναι περίπου 4%. Τα καλά νέα είναι ότι με την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία το γλαύκωμα στις περισσότερες περιπτώσεις σταθεροποιείται ενώ ελάχιστες είναι εκείνες οι περιπτώσεις που η έκπτωση της οπτικής λειτουργίας συνεχίζεται παρά την θεραπευτική παρέμβαση.
Το πρόσθιο ημιμόριο του οφθαλμού γεμίζει από ένα υγρό, το υδατοειδές υγρό, που είναι υπεύθυνο για την ενδοφθάλμια πίεση. Παράγεται από το Ακτινωτό σώμα, ρέει ανάμεσα στην ίριδα και τον φακό του ματιού για να παροχετευτεί από την γωνία του προσθίου θαλάμου. Διαταραχές της ισορροπίας παραγωγής-αποχέτευσης έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση της πίεσης του ματιού.
Το Γλαύκωμα χωρίζεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Ανοικτής γωνίας, που αποτελεί το 80%των περιπτώσεων, και κλειστής γωνίας ανάλογα αν η παροχετευτική γωνία του προσθίου θαλάμου είναι ευρεία η στενή αντίστοιχα. Ιδιαίτερες κατηγορίες αποτελούν τα δευτεροπαθή γλαυκώματα όπου το γλαύκωμα είναι απότοκο άλλων οφθαλμικών ή συστηματικών παθήσεων και το συγγενές γλαύκωμα που εκδηλώνεται σε βρεφική, νηπιακή η εφηβική ηλικία. Η παθοφυσιολογία των παραπάνω κατηγοριών ποικίλει καθώς και η θεραπευτική τους προσέγγιση.
Πρόσφατες έρευνες ενισχύουν την πεποίθηση ότι το γλαύκωμα δεν αποτελεί μεμονωμένη πάθηση του οφθαλμού καθώς παρουσιάζει παρόμοια χαρακτηριστικά με άλλες παθήσεις. Στα πλαίσια μιας τέτοιας θεώρησης η νευροπάθεια του γλαυκώματος έχει παρομοιαστεί με τη νόσο Αλτζχάιμερ.
Εκτεταμένες μελέτες έχουν καταδείξει τη συσχέτιση της διαταραγμένης μικροκυκλοφορίας - αιμάτωσης του οπτικού νεύρου σε περιπτώσεις γλαυκώματος ιδιαίτερα σε αυτά με χαμηλή ενδοφθάλμια πίεση. Άλλοι μηχανισμοί που έχουν ενοχοποιηθεί ότι συντελούν στην βλάβη του οπτικού νεύρου είναι αυτοάνοσοι, φλεγμονώδεις, γενετικοί και ελαττωμένη ικανότητα του οργανισμού να αντιδρά στο οξειδωτικό στρες.
Το γλαύκωμα χωρίς θεραπεία οδηγεί σε τύφλωση. Ο ρυθμός απώλειας της όρασης διαφέρει σε κάθε ασθενή. Η πάθηση παραμένει ασυμπτωματική μέχρι τα πολύ προχωρημένα στάδια. Συμπτώματα που μπορούν να εμφανιστούν είναι απώλεια περιφερικής όρασης, αδυναμία προσαρμογής σε μεταβολές του φωτισμού του χώρου, δυσκολία στην κοντινή όραση, πονοκέφαλος, θάμβος όρασης.
Σε γενικές γραμμές όσο πιο πρώιμη η διάγνωση, τόσο καλύτερη η πρόγνωση της νόσου. Έτσι η προληπτική εξέταση είναι απαραίτητη.
Η οφθαλμολογική εξέταση είναι αναγκαία σε κάθε άτομο άνω των 40 ετών, ενώ σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό ή αν συνυπάρχουν άλλοι παράγοντες πρέπει να ξεκινά νωρίτερα.
Ο έλεγχος από τον Οφθαλμίατρο περιλαμβάνει:
Οι παραπάνω εξετάσεις μπορούν να συμπληρωθούν αν είναι απαραίτητο με:
Δευτεροπαθή γλαυκώματα απαιτούν επιπλέον συστεμικό έλεγχο κατά περίπτωση.
Το γλαύκωμα δεν θεραπεύεται. Η βλάβη του οπτικού νεύρου είναι μη αναστρέψιμη εκτός από σπάνιες περιπτώσεις συγγενούς γλαυκώματος. Η θεραπευτική αγωγή αποσκοπεί στην σταθεροποίηση της νόσου.
Θεραπεία πρώτης γραμμής μπορεί να είναι φαρμακευτική (κολλύρια),ή laser (SLT selective laser trabeculoplasty, ALT, περιφερική ιριδοτομή). Σε περιπτώσεις που τα παραπάνω είναι ανεπαρκή για τη ρύθμιση της πιέσεως καταφεύγουμε σε επεμβατικές τεχνικές (χειρουργικές επεμβάσεις) όπως η διαμπερής τραμπεκουλοπλαστική, η καναλοπλαστική, η ένθεση βαλβίδων κλπ. Πιο επιθετικές θεραπείες αποτελούν λέιζερ που καταστρέφουν το ακτινωτό σώμα ελαττώνοντας έτσι την παραγωγή του υδατοειδούς υγρού (diode cyclοablation). Μία νέα κατηγορία επεμβάσεων είναι αυτή των MIGS (minimally invasive glaucoma surgery), όπως το istent W inject, οι οποίες βοηθούν στην καλύτερη ρύθμιση σε αρχώμενα ή μετρίας βαρύτητας γλαυκώματα, χωρίς τις επιπλοκές των πιο επεμβατικών χειρουργείων. Οι τεχνικές αυτές αφορούν ως επί το πλείστον τοποθέτηση μικρών ενθεμάτων στον οφθαλμό που διευκολύνουν την παροχέτευση του υδατοειδούς και πραγματοποιούνται μόνες τους όσο και σε συνδυασμό με την επέμβαση του καταρράκτη.
Σε ενίσχυση των παραπάνω έρχονται να προστεθούν συμπληρωματικές θεραπείες με αντιοξειδωτικούς παράγοντες, βελτιωτικά της μικροκυκλοφορίας, νευροτροφικοί και νευροπροστατευτικοί παράγοντες. Εναλλακτική θεραπεία για ενδυνάμωση του εξασθενημένου οπτικού νεύρου αποτελεί η ηλεκτρομαγνητική διέγερση με τη μέθοδο VCK.
Ο γλαυκωματικός / ύποπτος για γλαύκωμα ασθενής έχει ανάγκη από συστηματική παρακολούθηση της νόσου του, η συχνότητα της οποίας εξαρτάται από την βαρύτητα. Η σωστή εφαρμογή της θεραπείας είναι προέχουσας σημασίας μιας και έρευνες δείχνουν ότι δυστυχώς μόνο το 70% (αν όχι μικρότερο ποσοστό) ακολουθεί τις οδηγίες που του έχουν δοθεί!
Τα τελευταία χρόνια έρχονται να προστεθούν συμπληρωματικές θεραπείες… με σωστή αντιμετώπιση η πλειοψηφία των ασθενών θα διατηρήσει λειτουργική όραση.