Ο αστιγματισμός είναι η διαθλαστική ανωμαλία στην οποία οι προσπίπτουσες ακτίνες εστιάζονται σε περισσότερα από ένα σημεία με αποτέλεσμα την ασαφοποίηση του ειδώλου.
Ο αστιγματισμός οφείλεται κυρίως στην διαφορετική κυρτότητα και επομένως διαφορετική διαθλαστική δύναμη των μεσημβρινών του κερατοειδούς. Συνήθως είναι συμμετρικός αν και όχι απαραίτητα ισομεγέθης στους δύο οφθαλμούς. Σε μικρότερο ποσοστό μπορεί να οφείλεται στον φακό του οφθαλμού ή τον αμφιβληστροειδή.
Χαμηλός αστιγματισμός (μέχρι 1.00 διοπτρία) εμφανίζεται σε ένα ποσοστό 25% στον γενικό πληθυσμό ενώ σε υψηλότερο βαθμό, είναι λιγότερο συχνός. Ο υψηλός αστιγματισμός σε μικρή ηλικία, μόνο ή αμφοτερόπλευρος αποτελεί αιτία αμβλυωπίας .
Ο αστιγματισμός μεταβάλλεται με την ηλικία. Σε σπάνιες περιπτώσεις ο αστιγματισμός αυξάνεται στην εφηβική ηλικία λόγω κερατόκωνου, μιας προοδευτικής ανώμαλης κύρτωσης του κερατοειδούς. (εκτασία). Εκτασία μπορεί να εμφανιστεί και μετά από διαθλαστικές επεμβάσεις στον κερατοειδή.
Ο αστιγματισμός διορθώνεται με γυαλιά, φακούς επαφής και διαθλαστική χειρουργική με excimer laser κερατοειδούς ή ένθεση ενδοφακών.
Ο αστιγματισμός διορθώνεται διεγχειρητικά με τη χρήση ειδικών τορικών ενδοφακών με καλύτερο διαθλαστικό αποτέλεσμα και ποιότητα όρασης για τον ασθενή. Έχει αποδειχθει από μελέτες ότι παραμονή άνω της 1Δ αστιγματισμού προκαλεί μείωση της όρασης. Για τον υπολογισμό του ενδοφακού και την ένθεση του χρησιμοποιούνται τόσο προεγχειρητικά όσο και διεγχειρητικά, μηχανήματα προηγμένης τεχνολογίας. Οι τορικοί ενδοφακοί αντιρροπούν τον κερατοειδικό αστιγματισμό του οφθαλμού. Για τον λόγο αυτό για να είναι αξιόπιστες οι μετρήσεις που πραγματοποιούνται προεγχειρητικά απαιτείται ειδικός έλεγχος της οφθαλμικής επιφάνειας.